پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره سبأ چیست؟


پاسخ :
نام ها: نام های این سوره «سَبأ» و «داود» است. و سبب نامگذاری آن آیه 54 آن است که نام «سبأ» در آن آمده است، سبأ نام یکی از شهرهای یمن و پایتخت یکی از حکومت های کهن این سرزمین است. که پس از فرو ریختن سد مَأرب و پیدایش سیل، رو به نابودی گذاشت. و از آن جهت بنام سوره داود علیه السلام خوانده شده که در آیه 10 به بعد این سوره داستان داود پیامبر صلی الله علیه و آله آمده است.

شمارگان: دارای 54 آیه و 883 کلمه و 1512 حرف است.

نزول: سوره سبأ که در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمد، پنجاه و هفتمین سوره ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده و بعد از سوره لقمان و قبل از سوره زُمر و بین سال یازدهم و دوازدهم بعثت فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن سی و چهارمین سوره بشمار می آید.

فضایل: در مورد فضیلت این سوره از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله حکایت شده که فرمود: «هر کس سوره سبأ را بخواند، در قیامت تمام پیامبران و فرستادگان رفیق و همنشین او خواهند بود.»(1)

تذکر: همانطور که قبلاً بیان کردیم این ثواب ها برای کسانی است که سوره را بخوانند و بر طبق تعالیم آن عمل کنند.

اهداف: هدف های اساسی این سوره عبارتند از:
1. یادآوری توحید و نشانه های خدا.
2. یادآوری معاد.
3. اشاره ای به پیامبران پیشین و رسالت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و ارائه برنامه تربیتی برای مردم.

مطالب: مهمترین مطالبی که در سوره سبأ به چشم می خورد عبارتند از:
الف) عقاید:
1. مطالبی پیرامون علم فراگیر خدا و نشانه های او در هستی. (آیات 2-3)
2. بحث متنوعی پیرامون معاد. (آیات 3-5)
3. جهانی بودن رسالت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله. (آیات 28)
4. نمونه ای از معجزات پیامبران پیشین. (آیات 10-14)
 
ب) داستان ها:
1. داستان داود علیه السلام و معجزات او. (آیه 10)
2. داستان قوم سبأ و سد مأرب و سیل عَرِم. (آیات 15-20)
3. گزارشی از داستان سلیمان علیه السلام و معجزات او. (آیات 11-14)
 
ج) مطالب فرعی:
1. حمایت خدا از رسول اکرم صلی الله علیه و آله. (آیات 43-51)
2. بیان نعمت های بزرگ خدا و سرنوشت شکرگزاران و کفران کنندگان. (آیات 15 و 24 و...)
3. دعوت به تفکر و ایمان و عمل صالح و تأثیرات آنها در زندگی بشر. (آیه 46)
4. طرح مسأله شفاعت کسانی که خدا اجازه داده است. (آیه 23)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، ذیل سوره سبأ.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.